کشت زعفران در مناطق سردسیر بهترین عملکرد را داشته و با کیفیت بالا تولید می شود. این موضوع یکی از اصلی ترین دلایل تمایز زعفران مرغوب از زعفران نامرغوب محسوب می‌شود. هرچه منطقه سردسیر تر باشد، کیفیت زعفران تولید شده بالاتر خواهد بود.
زعفران در مناطق سردسیر و در هوای سرد مقاومت بالایی داشته و پیاز آن تا دمای منفی 40 درجه سانتی گراد قدرت رشد دارد. از آن جایی که زعفران نسبت به دیگر محصولات کشاورزی به آب کمتری نیاز دارد، کشت آن برای مناطق خشک و کم آب مناسب است. ایران به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده و صادر کننده زعفران بیشترین هماهنگی را با آب و هوای مورد نیاز برای کشت زعفران دارد.
در ادامه‌ی روند تولید و آماده سازی زعفران، در صورتی که پس از برداشت در نگهداری آن دقت شود، می توان زعفران با کیفیت بالا را به بازار عرضه کرد.
علاوه بر شرایط آب و هوایی و خاک غنی ایران، با توجه به اینکه از گذشته در نگهداری از زعفران بعد از برداشت دقت زیادی صورت می گیرد، زعفران ایران یکی از باکیفیت ترین زعفران های دنیا محسوب می شود.
زعفران پس از جداسازی و خشک شدن در فضای مناسب باید دور از نور و رطوبت و در جام شیشه ای نگهداری شود. در صورت عدم رعایت نکات لازم اسانس آن کمتر شده و طعم و مزه خود را از دست می دهد. در نتیجه مرغوبیت، کیفیت و عیار آن کاهش پیدا می کند.
باید این نکته را دانست که زعفران خشک با کیفیت، عطر زیادی ندارد. اما پس از مرطوب شدن مجدداً عطر بسیار زیادی از آن منتشر شده و طعم بسیار خوبی می‌دهد. کشور های صادر کننده زعفران با رعایت اصول تهیه و نگهداری زعفران می توانند کیفیت زعفران را حفظ کنند. در نتیجه به عنوان تولید کننده و صادر کننده زعفران مرغوب در دنیا شناخته می‌شوند.
حجم تولید زعفران در جهان
در سال 20 چیزی حدود 105 تن زعفران ایران تولید و صادر شده است. این میزان در مقایسه با سال های گذشته 40 درصد رشد داشته است. در حال حاضر ایران نخستین و بزرگترین تولید کننده زعفران در جهان است.
سهم ایران در بازار جهانی 44 درصد در بین کل تولید کنندگان زعفران در دنیاست. 105 تن زعفران، تنها میزان صادرات زعفران ایران را بیان می‌کند و مصرف داخلی زعفران در این آمار بیان نشده است. بنابراین حجم زعفران تولید شده در کشور بسیار بالاتر از این میزان بوده است.
باید توجه داشت ایران به عنوان اولین کشور تولید کننده زعفران هنوز از همه ظرفیت زراعی خود برای کشت زعفران استفاده نکرده است. چرا که متاسفانه تولید زعفران در ایران هنوز سازمان دهی نشده است. لذا با برنامه ریزی و همراهی با کشاورزان می توان از تولید این محصول با کیفیت درآمد بسیار بالاتری در بازار جهانی کسب کرد.
رتبه بندی کشورها در تولید زعفران
ایران و اسپانیا از جمله کشورهایی هستند که از گذشته فرهنگ تولید و مصرف زعفران در آنها وجود داشته و جزء اولین و قدیمی ترین کشورهای صادر کننده زعفران در دنیا هستند. در ادامه به بررسی کشور های تولید کننده زعفران ، از جمله این دو کشور خواهیم پرداخت.
#رتبه اول: برای زعفران ایران
طبق گفته معاون وزارت کشاورزی کشور، ایران سهمی معادل 92-95 درصد کل تولید زعفران جهان را در اختیار دارد. البته بخش عمده‌ای از تولید آن ثبت جهانی نمی‌شود. مانند مصارف داخلی که در آمار جهانی نیست. پیش بینی ها برای سال 2020 حدود 500 تن صادرات زعفران در ایران است.
شواهد نشان می‌دهد که این آمار رو به کاهش است. چرا که بر اساس آمار سال ۲۰۱۸، سهم ایران در بازار جهانی زعفران 36.7 درصد بود که ارزش آن چیزی حدود 101.32 میلیون دلار است. این امر نشان دهنده بیش از ۱۰٪ افت نسبت به سال گذشته است.
شهرهای بیرجند، قائن، فردوس در استان خراسان جنوبی، گناباد و تربت حیدریه در خراسان رضوی و استان های خراسان شمالی، اصفهان، کرمان، فارس و یزد وضعیت مناسبی برای تولید زعفران دارند و محصول با کیفیتی تولید می‌کنند.
در سال های اخیر شهرهای جنوبی و غربی کشور نیز به کشت زعفران روی آورده و توانسته‌اند با استفاده از روش های نوین کشاورزی و کشت گلخانه ای و استفاده از پیاز های اصلاح شده، زعفران با کیفیت تولید کنند.
زعفران ایران به کدام کشورها صادر می‌شود؟
اسپانیا خریدار ۵۰٪ زعفران ایران
ایران به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده و صادر کننده زعفران، سالانه 587 میلیون دلار تولید دارد که حدود 50 درصد آن به کشور اسپانیا فروخته می‌شود. زعفران اسپانیا همانند زعفران ایران از کیفیت بالایی برخوردار است، اما حجم تولید زعفران اسپانیا در مقابل میزان واردات آن، قابل توجه نیست.
هنگ کنگ ۱۶٪
بعد از اسپانیا، هنگ‌کنگ با وارد کردن 96 میلیون دلار در رتبه دوم قرار دارد.
امارات ۱۵٪
کشور امارات با وارد کردن 89 میلیون دلار در رتبه سوم واردات زعفران ایران قرار دارند.
باقی کشورها ۱۹٪
ایران در سال 96 چیزی حدود 400 تن زعفران به 60 کشور دنیا صادر کرده است. کشورهای برجسته پس از کشور اسپانیا و هنگ کنگ و امارات کشورهای افغانستان، چین، ایتالیا، قطر، آلمان، فرانسه، کویت، گرجستان، تایوان، هلند، بحرین، عمان، استرالیا، ژاپن، انگلستان، مراکش، سوئیس، بلژیک، کانادا، سنگاپور، هند، مجارستان، ترکیه، مای، عراق، پاکستان، افریقای جنوبی، لهستان، فیلیپین، یونان و اتریش هستند.
از سال ۲۰۱۸ به بعد چیزی در حدود ۲۴ استان به تولید زعفران مشغول می باشند و نزدیک به 124 هزار هکتار از اراضی کشور به این کار اختصاص داده شده است.
#رتبه دوم: زعفران اسپانیا
در رده بندی جهانی بعد از ایران، اسپانیا بزرگترین تولید کننده زعفران در جهان است. دانشگاه های کشور اسپانیا بر روی زعفران تحقیقات بسیار گسترده انجام داده و شرایط مناسب را برای کشت زعفران در نظر گرفته و به کشاورزان اعلام می‌کنند. آب و هوای مناطقی که در اسپانیا به کشت زعفران می پردازند، شبیه به مناطق پر رونق کشت زعفران در ایران مانند قائنات است. میزان تولید سالانه زعفران اسپانیا سالانه 25 تن است. با این حال یکی از کشور های اصلی صادر کننده زعفران در جهان به شمار می‌آید.
اسپانیا 20.7 درصد از صادرات جهان را با حجم 57.08 میلیون دلار به خود اختصاص داده است. ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و ایتالیا سه کشوری هستند که جزء اولین مقصد های صادراتی زعفران اسپانیا می‌باشند.
#رتبه سوم: زعفران افغانستان
بر اساس آخرین گزارش ها در سال 20 میزان تن زعفران از 6200 هکتار از مناطق زیر کشت در افغانستان برداشت شده است. صادرات زعفران به ارزش 58 میلیون دلار برای این کشور بازاری رو به رشد است. این کشور صادر کننده زعفران ، حجم قابل توجهی از زعفران خود را به هند، عربستان سعودی، فرانسه، امارات، ایالات متحده آمریکا و ترکیه ارسال می‌کند.
افغانستان حدود 65.7% درصد از زعفران خود را از ایران وارد می کند. همواره زعفران ایران در همه کشور ها حرف اول را می زند. کیفیت زعفران افغانستان به جهت شباهت آب و هوایی با زعفران ایران نزدیک است و طرفداران زیادی دارد.
#رتبه چهارم: زعفران هند
در ایالات کشمیر هندوستان بیشتر از 120 هزار خانواده بر روی زعفران کار کرده و کسب درآمد می کنند. در هند، حدود 200 روستا در پنج منطقه ایالت کشمیر به تولید زعفران مشغول شده‌اند. زعفران وارد شده به هند 31.06 میلیون دلار ارزش دارد و 11 درصد از واردات جهانی زعفران را تشکیل می‌دهد. عمده حجم صادراتی زعفران هند به هنگ کنگ ارسال می‌شود.
منبع: